COVID-19 Öncesi ve Süresince Dünya Sağlık Örgütü: Hazırlıklar, Çabalar ve Eleştiriler
COVID-19, yeni koronavirüs, Çin’in Wuhan eyaletinde ortaya çıktı ve hızlı şekilde Çin’in diğer kesimlerine ve diğer ülkelere yayıldı. İran’da ve sonrasında Avrupa’da artan sayıda vakanın görülmesiyle Dünya Sağlık Örgütü COVID-19’un bir pandemi olarak karakterize edilebileceği değerlendirmesini yaptı. Örgüt, Ebola salgınından sonra kendi performansını eleştirmiş ve bir sonraki muhtemel salgın için hazırlanmak üzere nelerin yapılabileceğine ilişkin bir bildiri yayınlamıştı. Bu bildiri, dünyanın ve örgütün geniş çaplı bir salgın için hazırlıksız olduğu konusunda Ebola’nın hatırlatıcı olduğu değerlendirmesini yaptı. Bu çalışmanın amacı; Ebola bildirisinde öne çıkan yedi maddede Ebola sonrası COVID-19 öncesi süreçte yapılanların ve aynı maddeler özelinde COVID-19’a DSÖ’nün cevabının değerlendirilmesidir. Öncelikle DSÖ’nün geleneksel fonksiyonları olan danışmanlık, uzmanlık, eğitim, kılavuzluk gibi konularda salgın öncesinde ve süresince önemli katkılarda bulunduğu gösterilmiştir. Özel sektör, düzenleyici kuruluşlar, kamu otoriteleri ve üniversiteler arasında koordinasyon konusunda organizasyon yapısı, rolü ve etkileme gücünün sınırlılığı nedeniyle kısıtlarla karşılaştığı görülmüştür. DSÖ hızlı yanıt verme konusunda önemli güçlükler yaşadığı ve haklı eleştiriler almıştır. Bu durumun organizasyonun müeyyide uygulama gücü olmaması ve ülkelerin etkisine açık yapısı nedeniyle ortaya çıktığı değerlendirmesi yapılmıştır. Örgütün COVID-19 sonrasında Ebola sonrası gerçekleştirdiği özeleştiriden daha kapsamlısını katılımcı şekilde gerçekleştirmesi, yeniden yapılanma ve dönüşüm konusunu cesur şekilde tartışması gerekmektedir.
YAZARLAR
Mustafa Said Yıldız
